Hoofdstuk 12

Stadsontwikkeling is de drijvende kracht voor vooruitgang van onze stad. Die motor willen wij verder versterken, niet in het minst om meer betaalbare woningen te realiseren. Een tweede duidelijk doel: Gent verder ontharden en vergroenen zodat iedereen kan genieten van een toegankelijk en aantrekkelijk openbaar domein.

Stadsontwikkeling en openbaar domein

  • Stadsvernieuwingsprojecten zijn essentieel voor de constante vernieuwing van de stad. De krachten bundelen brengt een dynamiek op gang die voor snellere en meer omvattende resultaten zorgt. Een aantal oudere projecten zitten in afwerkingsfase, zoals Zuurstof voor de Brugse Poort, Bruggen naar Rabot en Ledeberg leeft. In andere wijken komt de dynamiek goed op gang, zoals bij The Loop, Nieuw Gent Vernieuwt, Oude Dokken, Muide Meulestede Morgen en En Route Dampoort en Sint Amandsberg. Daar komt het er vooral op aan om de dynamiek gaande te houden. In Sluizeken-Tolhuis-Ham zal de conceptstudie uitwijzen hoe we de opgaven voor de wijk aanvatten. Ook elders zetten we een en ander in de stellingen, want de stadsvernieuwing van morgen begint vandaag. Naast Sluizeken-Tolhuis-Ham denken we aan de Bloemekenswijk, Moscou-Vogelhoek en Oud-Gentbrugge.

    1. In wijken waar we te weinig initiatief zien van private ontwikkelaars, neemt stadsontwikkelingsbedrijf sogent een regisseursrol op. Met een rollend fonds (waarbij het geld uiteindelijk terugvloeit naar de stadskas) jaagt sogent een grootschalige renovatiegolf aan. Uitgeleefde woningen worden zo opnieuw beschikbaar voor de wijkbewoners.

    2. We voorzien in een aantal woningen waar men tijdelijk terechtkan bij ingrijpende verbouwingen.

    3. Om de private huurmarkt extra te stimuleren werken we onze planningsinstrumenten (Ruimte voor Gent, ruimtelijke uitvoeringsplannen) verder uit. Daarbij vertrekken we vanuit waardevolle ervaringen uit het verleden, zoals het opnemen van budgethuur in het RUP Afrikalaan. We willen méér en meer diverse woningen. Daarom staren we ons niet blind op criteria zoals het aantal woningen, maar houden we ook rekening met andere parameters.

    4. De grootscheepse renovatie en vervanging van de oude sociale woonblokken die in een aantal wijken moet gebeuren, zal aanleiding geven tot een grote impuls en verfraaiing van de betrokken wijken en moet ook een opportuniteit en hefboom vormen voor een nog ruimere ontwikkeling in de aanliggende buurten en wijken. Het zal de kwaliteit van de woningen in Gent omhoog stuwen. Het gaat onder meer om de verderzetting van Nieuw Gent Vernieuwt en de aanpak van heel wat gebouwen aan de Watersportbaan, in de Rabotwijk, op  Meulestede en aan het Scheldeoord.

    5. Een plein geeft een wijk een smoel, een identiteit. Een heraanleg geeft een wijk of deelgemeente een nieuw elan en kan een katalysator zijn voor een ingrijpende stadsvernieuwing. Op de planning: Bij Sint Jacobs en het Walter De Buckplein, het Stapelplein, Heilig Hartplein, Ledebergplein, het Stationsplein in Wondelgem, het Van Beverenplein, het Fonteineplein en het gemeenteplein.

    6. Waar woningen bijkomen, zijn ook werkplekken nodig, parken en pleinen, kinderopvang en tal van andere invullingen. Voor een evenwichtige stadsontwikkeling vormt het verweven van dergelijke functies een belangrijke opgave. Elke context is anders en daarom krijgt elk project een aanpak op maat. We toetsen telkens wat waar kan, wat we met elkaar kunnen verweven, en op welke bestaande voorzieningen de druk al hoog is.

    7. Sogent neemt een belangrijke rol op in de realisatie van evenwichtige stadsontwikkeling. We herdenken daarvoor het financieringsmodel van sogent zodat stadsontwikkeling minder afhankelijk wordt van de verkoop van luxe-appartementen.

    8. Grote projecten zoals Gentspoort en het Complex Project Viaduct Gentbrugge bieden uitstekende kansen om de wijde omgeving beter te maken. We grijpen deze kans met beide handen aan om de visie rond stadsontwikkeling en openbare ruimte uit te voeren.

    9. We gaan rond de tafel zitten met grote publieke spelers in het Gentse landschap om hen te ondersteunen in het ontwikkelen van een duurzame visie die de stad ten goede komt. De toekomstvisie van Universiteit Gent, bijvoorbeeld, biedt heel wat: een aantal sites wordt verlaten en andere worden net meer uitgebouwd en hebben specifieke investeringen nodig.

    10. We zetten volop in op het RUP Spoorwegsites (onder meer rond de Arsenaalsite) als een hefboom voor groene en duurzame stadsontwikkeling. Uiteraard denken we ook hier aan sociaal en betaalbaar wonen.

  • Op stadsniveau streven we naar ruimteneutraliteit. Dat betekent dat we de behoefte aan bijkomende woningen, ondersteunende voorzieningen, bedrijvigheid en infrastructuur opvangen binnen het bestaande ruimtebeslag en binnen de bestaande verharding in Gent. We snijden in Gent geen open ruimte meer aan. Komt er alsnog ergens verharding bij, dan compenseren we dat elders met ontharding.

    In geschikte omgevingen gaan we verdichten en bijbouwen, en elders gaan we afbreken, ontharden en vergroenen. Globaal neemt de verharding niet toe.

    We verdichten en verweven in buurten waar dat aangewezen is. Daarbij bewaken we het evenwicht tussen wonen, werken en de nodige functies en voorzieningen.

    We hebben aandacht voor de vele projectontwikkelingen en waken erover dat de verschillende functies in balans blijven. We grijpen projectontwikkelingen aan als een kans om te ontpitten (ruimte creëren binnen bouwblokken).

    Ontpitten, verdichten en verweven gaan hand in hand met ontharden, vergroenen en het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit, zowel publiek, semi-publiek als privaat.

    Als het echt nodig is, durven we in laatste instantie te onteigenen, bijvoorbeeld bij slechte bouwblokken met weinig of geen groen. We staan achter de Bouwblokvisie van de Stad en hanteren die verder als leidraad bij ontwikkelingen.

    1. We actualiseren de Structuurvisie 2030 Ruimte voor Gent en formuleren een duurzame visie voor het Gent van 2050, met strategische keuzes en een helder uitgestippeld pad. Groen Gent gaat voluit voor een klimaatrobuuste en leeftijdsvriendelijke 15-minutenstad waarin voorzieningen en functies nauw verweven zijn. We willen met name ook een sterk economisch weefsel in de stad zelf.

    2. In het kader van Ruimte voor Gent gaan we resoluut voor een hogere stad op plekken waar het kan. We verdichten en verhogen op een slimme manier. We hanteren een basisbouwhoogte van 3 tot 6 bouwlagen, afhankelijk van de plek. Hoger bouwen vergt breder denken. Zo besteden we onder meer aandacht aan gedeelde private buitenruimte, en het stapelen van functies in de verschillende bouwlagen.

    3. We houden gezinnen in de stad met meer woonkwaliteit en nabije voorzieningen. We gaan voor gezinsvriendelijke woningen en appartementen met grote buitenruimte en/of gemeenschappelijke tuinen. We stimuleren en ondersteunen mensen die hun tuin willen delen met buren. Ook grondgebonden woningen blijven een aandachtspunt in de ontwikkeling van de stad.

    4. Natuurinclusief ontwerpen helpt om diversiteit in fauna en flora in de stad te trekken. We maken een inspiratiegids, reiken prijzen uit en geven als Stad het goede voorbeeld.

    5. We formuleren een visie voor het buitengebied, naar het voorbeeld van wijkstructuurschetsen voor het centrum en andere wijken of buurten. Hierbij is het een expliciete doelstelling om groen te bevestigen en te verankeren. We breiden het RUP Groen uit tot een RUP Waterinfiltratie en Groen.

    6. Door te verdichten en hoger te bouwen maken we meer ruimte om te ontharden in de 20ste-eeuwse gordel rond Gent. We zetten sensibiliserende projecten op om de voordelen aan te tonen en buurtbewoners mee te krijgen. We gaan versnippering tegen door tussen vrijstaande woningen op de juiste plekken nieuwe gebouwen toe te laten, en op andere plekken ruimte vrij te houden of vrij te maken. Zo krijgen we grotere en interessantere groenzones.

    7. We ontmoedigen garageboxcomplexen. Deze bieden geen meerwaarde. In vele gevallen worden de integraal verharde (binnen)gebieden gebruikt als opbergruimte voor tuinmateriaal, meubels en fietsen, maar niet voor auto’s. We lanceren proefprojecten waarbij we garagecomplexen omvormen tot groene plekken met aandacht voor de behoeften van de buurtbewoners - dus ook van de gebruikers van de garageboxen. Mogelijke invullingen: parkjes, speelplekken, sportveldjes of buitenklassen. Een belasting op garageboxen versnelt de gewenste transitie.

    8. Gent zet een samenwerking op met de omliggende gemeenten. Stadsontwikkeling vereist dat verschillende belanghebbenden samenwerken. We expliciteren samen met de randgemeenten onze gemeenschappelijke belangen en ontwikkelen een gedeelde visie en strategie. Hiervoor zetten we een overlegplatform op dat ook de vooruitgang van het overleg bijhoudt en evalueert.

  • De publieke ruimte of het openbaar domein is van iedereen, en is voor mensen met beperkte middelen vaak de enige plek om te genieten van het mooie weer, vrienden te ontmoeten of om te bewegen. Daarom is het belangrijk dat het openbaar domein kwalitatief, aangenaam, duurzaam en veilig is.

    We zien de constante ontharding en vergroening als een prioriteit voor ons openbaar domein, onder meer om het hitte-eilandeffect te temperen. We maken haast met een groen, natuurinclusief openbaar domein en zorgen daarbij ook voor maximale waterinfiltratie.

    We maken bestaande en nieuwe groene en publieke ruimte aangenamer voor alle leeftijden met onder meer veel zitgelegenheid, mogelijkheden om te spelen, werken en lezen, chill-ruimte voor jongeren, beschutting tegen zon, wind en regen, drink- en speelwater en openbare toiletten. Ons uitgangspunt: het moet voor een gezin met kinderen of een gezelschap senioren mogelijk zijn om een hele dag in de binnenstad door te brengen zonder per se geld te moeten uitgeven om naar het toilet te gaan of om aan drinken te geraken. Toegang tot drinkwater is een basisrecht.

    1. Bij de aanleg van het openbaar domein houden we rekening met specifieke noden: we voorzien luwteplekken (waar stilte heerst), chill-ruimtes voor jongeren, speel- en sportplekken, maar ook voorzien we kleine wildernissen (Gentse brousses). We bekijken ook waar overdekte inrichtingen aangewezen zijn, en onderzoeken met betrokken doelgroepen of we hiervoor on(der)benutte verdiepingen in parkings kunnen gebruiken.

    2. Een terras op een plein is als een kaasje bij de wijn: aardig en charmant. We zorgen wel voor een goede inplanting met respect voor en in verhouding tot de omgeving. We zorgen ervoor dat er altijd voldoende ruimte voor voetgangers overblijft, en we waken erover dat de openbare ruimte niet gecommercialiseerd wordt. We bekijken of een korting op de terrasbelasting mogelijk is in ruil voor het openstellen van de toiletten voor mensen die niet consumeren.

    3. We ontwerpen de stad op maat van de actieve weggebruiker. Voetgangers en fietsers zijn bepalend voor de inrichting van het openbaar domein. We voeren het voetgangersplan verder uit en verbeteren zo het comfort en de veiligheid voor de voetgangers. We plaatsen ook veel meer zitbanken en investeren in meer ruimte, comfort en veiligheid voor fietsers. We voeren snel herstellingen uit waar die nodig zijn, vooral op voet- en fietspaden. 

    4. Geveltuinen en groenslingers zijn erg belangrijk in een stad met veel smalle straten. We stimuleren dit (overal) verder om meer groen, meer koelte en meer dieren in de stad te krijgen.

    5. Woonstraten worden bij een heraanleg per definitie tuinstraten (met maximale ontharding en vergroening). We maken enkel een uitzondering als het niet anders kan.

    6. We steken een tandje bij rond duurzame ledverlichting in het openbaar domein. We stellen deze af op maat van de straat, buurt, of groengebied. We werken ook een duisterplan uit dat aandacht heeft voor fauna en flora en rekening houdt met het actieve leven in een veilige stad.

    7. Het openbaar domein is van iedereen, en dus houden we rekening met gender, etniciteit, leeftijd, beperkingen en culturele verschillen bij het ontwerp, zodat iedereen er zich goed voelt.

    8. Niets zo vervelend als een vuil toilet. We houden het publiek sanitair netjes. In het centrum is er te allen tijde een toilet beschikbaar. Al het publieke sanitair is integraal toegankelijk en elk jaar komt er één verzorgingstafel bij die ook bruikbaar is voor de zorg voor volwassenen. In de parken en wijken komen er publieke toiletten bij.

    9. We voorzien een netwerk van gratis publieke drinkwaterfonteintjes. Op publieke evenementen voorzien we kraantjeswater.

    10. We verminderen de hoeveelheid reclame in het straatbeeld, en dringen zo ook visuele vervuiling terug. We bereiken dat door de hoeveelheid toegelaten reclame(borden) te verminderen en de toegelaten grootte van reclame(borden) te verkleinen. We gaan ook na in welke mate de stad zelf visuele vervuiling organiseert en pakken dat aan, bijvoorbeeld door bewegwijzering duidelijker en eenvormiger te maken.

    11. We voorzien verspreid over de stad minstens vier publiek toegankelijke zwemzones waar alle Gentenaren gratis kunnen zwemmen in de buitenlucht.

    12. We maken werk van gratis toegankelijke sport- en speelplekken in de publieke ruimte, in het bijzonder in de binnenstad.

    13. We verhogen het budget voor het onderhoud van het openbaar domein. We bepalen ook nieuwe prioriteiten. Lange tijd bepaalde de staat van de riolering welke straten werden heraangelegd. Voortaan kiezen we projecten waar een heraanleg van het openbaar domein het hardst nodig is. Hiervoor moet het budget ingrijpend stijgen zodat we geen 75 jaar hoeven te wachten voor een straat vernieuwd wordt.

    14. We willen meer groene ruimte publiek toegankelijk maken. Heel wat grote (private) terreinen die nu nog afgesloten zijn, kunnen prima deeltijds of permanent geïntegreerd worden in de algemene publieke ruimte. We starten hiervoor overleg met geïnteresseerde eigenaars om hen te begeleiden.

  • Alle belangrijke ‘levensplekken’ moeten voor alle Gentenaren in maximaal 15 minuten bereikbaar zijn, te voet of met de fiets. Met belangrijke ‘levensplekken’ bedoelen we de school, supermarkt, crèche, dokter, park, sportplek…

    In een gedecentraliseerd Gent worden we makkelijker onafhankelijk van de auto, wat tal van voordelen biedt voor de portemonnee, gezondheid, ruimtebesteding enzoverder. Grotere voorzieningen worden op stedelijk niveau ingepland.

    We blijven inzetten op een betere mobiliteit, opgezet volgens het STOP-principe (stappen, trappen, openbaar vervoer en pas dan de auto). Alleen zo maken we de voorzieningen van de stad voor iedereen vlot bereikbaar.

    1. Gent wordt een 15-minutenstad: alle voorzieningen die men frequent nodig heeft, liggen op 15 minuten stappen of fietsen. We streven naar een stedelijk ontwikkelingspatroon waarbij de stad meerdere centra heeft die elk dienen als knooppunt voor economische, sociale en culturele activiteiten. Dit biedt wijken de kans om het centrum van activiteiten te worden. Nieuwe stadsontwikkelingsprojecten vertrekken vanuit het principe van de 15-minutenstad, wat betekent dat we ook een verwevenheid aan functies nastreven. We sluiten ons ook aan bij het WHO Age-friendly Cities Framework.

    2. Baanwinkels doven we uit, de voorzieningen liggen in de woonwijken en zorgen daar voor de nodige activiteit. We voorzien de nodige kaders en regelgeving om deze evolutie in gang te zetten. In de wijken nemen we een actieve rol op zodat er meer buurtwinkels, bakkerijen en dergelijke komen.

    3. We ondersteunen bedrijven die inzetten op kleinschalige duurzame logistiek en voorzien hier ook ruimte voor.

    4. We promoten duurzame economische activiteit, ook in de stad. Dit omvat handel en diensten maar ook ambachten, innovatieve bedrijven en een duurzame kleinschalige maakindustrie.

    5. Groen Gent wil buurten met voldoende publieke voorzieningen, zoals postkantoren, bankautomaten, stadsdiensten en bibliotheken. Voor de publieke voorzieningen waar we als Stad zelf geen sturende rol hebben (zoals postkantoren en bankautomaten) kloppen we aan bij de betrokken organisaties en voorzien we waar nodig faciliteiten. Dat kan bijvoorbeeld door ruimtes in stadsgebouwen ter beschikking te stellen. We zien ook toe op gelijkmatig verspreide en voldoende crèches, scholen, wijkgezondheidscentra, sportplekken en andere ontspanningsmogelijkheden.

  • Duidelijke stedenbouwkundige regels zijn essentieel om rechtszekerheid te garanderen in het vergunningenbeleid. Duidelijke regels creëren consistente en voorspelbare besluitvorming, gelijkheid en efficiëntie. We zorgen zo voor een eerlijk vergunningensysteem dat bovendien ook kwetsbare groepen beschermt. Een duidelijk kader vermijdt misbruik. Belangrijk is dat het regelgevend kader transparant, helder en uitlegbaar is. Waar dat niet het geval is, grijpen we in.

    1. De procedure voor een omgevingsvergunning is transparant, snel en voorspelbaar. We herschrijven onduidelijke of omslachtige regels, zodat burgers en overheid snel en ondubbelzinnig weten wat kan en wat niet.

    2. We werken de stedenbouwkundige regels bij en effenen zo het pad voor nieuwe woonvormen, zoals cohousing, intergenerationeel wonen en zorgwonen.

    3. We voeren een natuurtoets in bij het Algemeen Bouwreglement (ABR) en geven meer gewicht aan biodiversiteit, natuurinclusiviteit en klimaat. We voeren een systeem van groene punten in in het ABR waarbij bouwers en verbouwers zelf kiezen welke maatregelen ze nemen, zolang ze maar het minimale aantal punten behalen. Ook in de eigen stadsgebouwen krijgen dieren en planten meer nest- en groeikansen.

    4. Alle gebouwen met een publieke en semipublieke functie zijn integraal toegankelijk. We vestigen ook de aandacht op drempelloze toegangen bij individuele woningen.

    5. Het is een goede zaak dat projectontwikkelaars investeren in onze stad. Ze spelen daarmee in op de behoeften van de bewoners en bezoekers van Gent. Ontwikkelaars doen dat natuurlijk niet alleen maar voor de mooie ogen van de Gentenaren, ze verdienen er ook aan. Met eerlijke en transparante regels die ook maatwerk toelaten, zorgen we ervoor dat ontwikkelaars ook zorgen voor extra groen, scholen, kinderopvang en sociale woningen bij grote woonontwikkelingen.

    6. Privégarages trekken autoverkeer de stad of de wijk in. We passen de parkeerrichtlijnen en het vergunningenbeleid van de Stad Gent aan om private parkeerplaatsen op privaat domein te ontmoedigen. Nieuwe projecten in het autovrij gebied zijn autovrij, en worden dus enkel vergund zonder garages.