Hoofdstuk 10

Participatie en democratie

Wij nemen onze verantwoordelijkheid als beleidsmakers. Vanuit een uitgesproken visie, maar steeds te midden van de Gentenaren, met een luisterend oor voor de terreinkennis en inzichten van het middenveld, adviesraden, vrijwilligersinitiatieven, ondernemers en burgers.

We communiceren transparant over de stedelijke besluitvorming, beleidsdoelstellingen en -acties. We zoeken een open, constructieve dialoog op, met en tussen burgers. Participatie is meer dan het in kaart brengen van de diverse noden, ervaringen en meningen van burgers. Het gaat over kansen creëren voor warme ontmoetingen, mensen verbinden. Het is een uitnodiging om respectvol te luisteren naar elkaars perspectieven, samen en al doende te leren waar we gemeenschappelijke grond vinden voor oplossingen.

We engageren ons om de participatie van ondervertegenwoordigde groepen in onze superdiverse stad te vergroten, en werken daarvoor structureel samen met basiswerkers, sociale organisaties en verenigingen.

Vandaag plukken Gentenaren de vruchten van experimenten met samenbeheer van groen en ontmoetingsruimte, cohousing, zonnedelen, coöperatief ondernemen… Er mag meer ruimte zijn voor zulke experimenten. We duwen de Stad verder in de rol van facilitator en beantwoorden onzelfzuchtige projecten van burgers met minder regels.

We herbekijken de spelverdeling tussen burger en overheid, de (in)formele overlegmodellen met het maatschappelijk middenveld en leren bij over wat de commons en coöperatieve ondernemers nodig hebben van de Stad. Dat doen we vanuit een groot vertrouwen in het potentieel van burgers en lokale ondernemers die (opnieuw) zeggenschap over hun buurt en stad opeisen.

  • We staan voor een professionele stadsorganisatie die transparant en in samenspraak met de Gentenaren de stad maakt. We nemen een open en luisterende houding aan ten aanzien van diverse, deskundige en betrokken burgers en we ondersteunen hen om werkelijk invloed te hebben op ons beleid.

    1. We organiseren de besluitvorming dicht bij de Gentenaar, eerlijk en open. We vullen deontologie en openbaarheid van bestuur maximaal in en blijven sleutelen aan gebruiksvriendelijke instrumenten om te communiceren over (de totstandkoming van) lokale besluiten. Te Gast op de Gemeenteraad behouden we. De gemeenteraad trekt de Gentse wijken in om met de bewoners te spreken of voor themacommissies open voor de buurtbewoners. We vernieuwen het beleid samen met de Gentenaar, naar het voorbeeld van het vernieuwende toerismebeleid dat de voorbije jaren cocreatief vorm kreeg in open sessies.

    2. We behouden laagdrempelige inspraakinstrumenten voor interactie tussen de gemeenteraad en de Gentenaren. Burgers die via een petitieactie (vanaf duizend ondertekenaars die minstens zestien jaar oud zijn) een vraag of voorstel naar de gemeenteraad brengen, krijgen een ware kans op dialoog en betrokkenheid bij de besluitvorming. Burgers die een volksraadpleging verzoeken (vanaf 25.000 ondertekenaars +16j) krijgen een transparante procesbegeleiding en communicatieve ondersteuning. Voor kinderen en jongeren voorzien we aparte wervende inspraakinstrumenten.

    3. We versterken de adviesraden voor georganiseerd overleg tussen het stadsbestuur, het verenigingsleven en individuele burgers. We geven de erkende stedelijke adviesraden – AD REM (voor etnisch-culturele diversiteit), AdMoS (voor mondiale solidariteit), Cultuurraad, Gecoro (voor ruimtelijke ordening), Gezondheidsraad, Jeugdraad, Lokaal Overleg Kinderopvang, Minaraad (voor milieu en natuur), Ouderenraad, SAPH (voor personen met een handicap), Woonraad – een duidelijke rol en plaats in de organisatie, onder meer door het behoud van de themacommissie voor adviesraden. We waarderen ook de aparte dynamiek van niet-erkende raden zoals het informeel platform AdMoSfeer (voor mondiale solidariteit), de Voedselraad of het Gents Klimaatforum. Voor elke adviesraad proberen we de slagkracht te verhogen en de representatie van diverse doelgroepen te verbeteren.

    4. We garanderen het recht op protest. Protest betekent vaak de vonk om grote uitdagingen van deze tijd aan te pakken. Uiteraard moet protest veilig en met respect voor mensenrechten verlopen. We aanvaarden geen administratieve sancties die het recht op protest inperken.

  • We verzamelen proactief data over kansen en noden in de wijken en gebruiken die data als basis voor goed beleid. Nieuwe praktijken invoeren, stadsbreed of in een bepaalde wijk, doen we samen, stap voor stap en in een duidelijk kader. We willen Gentenaren niet alleen uitnodigen om te praten over beleidsvoorstellen, maar ook om veranderingen uit te proberen.

    1. We brengen focus in de taken van de wijkregisseur. De wijkregisseur is in eerste instantie het verlengstuk en de vertrouwenspersoon voor de mensen uit de buurt. De wijkregisseur capteert signalen van burgers en vertaalt die naar het bestuur, omkadert buurtinitiatieven en brengt wijkdialoog op gang.

    2. We investeren in een Kennispunt Participatie. Dat herbergt kennis over het capteren en verwerken van signalen van burgers, effectieve participatiemethodieken en vernieuwende cocreatietrajecten. Het Kennispunt wisselt kennis uit met de stadsdiensten en andere voorlopers, zoals het Labo lokale burgerparticipatie van VVSG of het Nederlandse kennisplatform Collectieve Kracht.

    3. We onderbouwen beleidsacties met goed omkaderde verandertrajecten waarbij we burgers uitnodigen om samen aan de slag te gaan. Die trajecten omvatten: inclusief werken; helder afbakenen van de collectieve uitdagingen waarvoor het verandertraject oplossingen zoekt; ervaringsgericht werken; korte communicatielijnen met alle belanghebbenden; leren omgaan met verschil en conflict; voldoende tijd nemen voor het proces, ook voor evalueren en bijsturen.

    4. We stellen een onafhankelijke Participatie-architect aan, naar het model van de Stadsbouwmeester, die de veranderende participatiebehoeften van burgers opmerkt en waakt over de kwaliteit van participatie- en verandertrajecten.

  • We investeren in duurzame buurtinitiatieven van en voor burgers die in partnerschap met de Stad willen inspelen op lokale kansen en verzuchtingen.

    1. We behouden een ruim budget voor initiatieven van onderop. Samen aan Zet, het laagdrempelig subsidiekader met een eenvoudige aanvraagprocedure voor kleine projecten, bewees zijn nut. We hervormen ‘Wijkbudget’ met een transparante aanvraag- en opvolgprocedure en voldoende realisatietijd voor grotere projecten. Een goed voorbeeld is Buurtwarmte, het lokaal Energie Actie Plan voor Ekkergem’ waarbij actieve burgers ervoor zorgen dat de wijk collectief en versneld omschakelt van fossiele bronnen naar lokaal opgewekte duurzame energie. We spreken de collectieve wijsheid aan van gelote burgerpanels om in samenspraak met de Stad te bepalen welke projecten een meerwaarde bieden in de wijk, en wie begeleiding of financiële ondersteuning behoeft.

    2. We voorzien voldoende capaciteit voor begeleiding op maat van burgers en burgercollectieven die een initiatief nemen, want in elke wijk en bij elk initiatief zijn er andere noden en uitdagingen. Begeleiders denken steeds dienstoverschrijdend.

    3. Via het Vrijwilligerspunt ondersteunen we vrijwilligersgroepen die essentieel werk doen, zoals voedsel redden en voedselhulp.

    4. We verkennen actief welke goede praktijken die van onderop groeien in een bepaalde wijk, ook kunnen gedijen in andere wijken. Als een buurtmoestuin in de Brugse Poort of een gereedschapsbibliotheek in de Dampoortwijk met succes buurtbewoners van verschillende leeftijden en achtergronden samenbrengen, dan kunnen die ideeën met stimulansen van de Stad ook in andere wijken voet aan de grond krijgen.

    5. Een goed participatiebeleid gaat hand in hand met een sociaal beleid dat substantiële steun geeft aan sociale organisaties die burgers duurzaam aanmoedigen om te participeren.

    6. We knopen met àlle Gentenaren, ook burgers in een precaire maatschappelijke positie, het gesprek aan over een rechtvaardig klimaatbeleid. Daarvoor roepen we een burgerraad rond rechtvaardige transitie in het leven, naar het voorbeeld van de Burgerraad voor het klimaat van Leefmilieu Brussel. Hiervoor werken we samen met het sociaal middenveld.

  • We laten bewust ruimte voor zelfbestuur. Zo vrijwaren we adem- en experimenteerruimte voor zaken die een overheid (nog) niet voorziet, voor verschillende meningen, voor rebelse projecten en nieuwigheden die uit alle hoeken kunnen komen. Die openheid is nodig om onze democratie te stimuleren en wakker te houden. We (her)winnen vertrouwen door vertrouwen te geven.

    We vinden het belangrijk om Gentse commons te bestendigen en het ontstaan van nieuwe te bevorderen. Met commons bedoelen we de sociale praktijk waarbij overheid noch markt maar wel een gemeenschap van gebruikers een hulpbron beheert zoals een gebouw of een park, kennis, een dienst zoals een gereedschapsbibliotheek. Zij delen en besturen de hulpbron volgens spelregels die ze zelf vormgeven.

    1. We vrijwaren regelluwe experimenteerruimtes om grote dromen van morgen waar te maken. Onder meer het beleid van tijdelijke invulling met een proactieve, soepele omkadering door de Stad is zeer waardevol als experimenteerruimte. Dat beleid verdiepen we door processen voldoende tijd te geven.

    2. We introduceren de ‘Right to Common’. Individuele burgers, burgercollectieven (burgers die zich formeel of informeel verenigen) en samenwerkingsverbanden tussen burgers en lokale ondernemers kunnen de Stad verzoeken om een stuk(je) stad als een gemeengoed te gebruiken, verzorgen of herstellen en beheren. Dat gebeurt telkens in samenspraak met het stadsbestuur en andere betrokkenen (zoals omwonenden). Het Driemasterpark in de wijk Meulestede geldt als een goed voorbeeld: burgers en Stad dragen bij aan de inrichting en het beheer van het park.

    3. We omkaderen burgercollectieven en commons-initiatieven actiever. Dat begint bij luisteren: hoe kan de Stad extra speelruimte creëren voor burgercollectieven, welke taakverdeling tussen overheid en commons komt de rechten van alle burgers op veiligheid, zorg, wonen, waardig werk… het meest ten goede? De omkadering kan ook bestaan uit communicatie, netwerken of onderzoek. We bekijken daarbij ook of het wenselijk is om een duidelijk aanspreekpunt te hebben bij de Stad en ondersteuning door de Verenigingswijzer.

    4. We geven de samenredzaamheid handen en voeten met kansen om financieel te participeren voor Gentenaren die dat aankunnen. Dat kan op verschillende manieren en vanaf een bescheiden bedrag.

    5. We continueren het platform crowdfunding.gent en herbekijken de mogelijkheid om projecten die de sociaal-ecologische doelstellingen van de Stad ondersteunen en via het platform een draagvlak vinden bij de Gentenaren, te cofinancieren.

    We stimuleren daarnaast de participatie in burgercoöperaties voor betaalbaar wonen, hernieuwbare energie, deelmobiliteit en lokale gezonde voeding. (We bedoelen burgercoöperaties die werken volgens ICA-principes zoals open lidmaatschap, democratische controle en economische participatie door leden.)

    We onderzoeken ook of we burgers de kans kunnen bieden om veilig mee te investeren in duurzame projecten van de Stad via green bonds of green loans.