Hoofdstuk 1

Ongelijk investeren voor meer gelijkheid

Voor Gentenaren met een laag inkomen is een sociale huurwoning dé woonoplossing. Gent heeft vandaag bijna 15.000 sociale woningen (12%). Dat is dubbel zoveel als het Vlaamse gemiddelde. Toch komen nog te veel gezinnen terecht in te dure en slechte private huurwoningen of, in veel mindere mate, in slechte koopwoningen.

De nood op de private huurmarkt, de lange wachtlijsten en de groep dak- en thuislozen bewijzen dat het aanbod op de sociale huurmarkt fors omhoog moet. Het resultaat van de volksraadpleging bewijst dat daar ook draagvlak voor is. De eerste en belangrijkste prioriteit voor Groen Gent: vele duizenden sociale woningen bouwen.

Gentenaren met lagere inkomens zijn daarmee nog niet uit de brand. Zelfs op het ogenblik dat we 20% sociale woningen hebben gerealiseerd, zal nog altijd 20% van de Gentse gezinnen geen marktconforme huurprijzen kunnen betalen. Voorzien in meer budgethuurwoningen is daarom onze tweede grote prioriteit.

Voldoende, betaalbaar en kwalitatief aanbod is de beste preventie tegen armoede. Mensen met een stabiele woonsituatie kunnen andere uitdagingen veel efficiënter aanpakken. Dat geldt in het bijzonder voor de ontwikkeling van kinderen. Onze derde prioriteit in het woonbeleid: specifieke aandacht voor kwetsbare mensen.

  • We bouwen sociale huisvesting verder uit tot de hoeksteen van betaalbaar wonen. Het doel: 20% sociale woningen tegen 2050. Dat betekent minstens tienduizend bijkomende sociale woningen. Tegen het einde van de bestuursperiode in 2030 wil dat zeggen dat het aanbod groeit met 2.500 woningen. Voor een stad als Gent is dat een enorm aantal.

    Een groei naar 20% sociale huisvesting betekent dat bij alle bijkomende woningen 20% sociale huur een absoluut minimum is en dat er daarbovenop een inhaalactie nodig zal zijn.

    1. Eigen gronden die geschikt zijn voor wonen, zet Groep Gent (Stad Gent, OCMW Gent en sogent) 100% in voor betaalbaar wonen, waarbij minstens de helft voor sociaal wonen. Bij gronden waarover al afspraken bestaan met private partners, bekijken we hoe we het aandeel betaalbaar en sociaal wonen fors kunnen optrekken.

    2. Een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) is een belangrijk ruimtelijk instrument. Hierin kunnen we een verplicht aandeel sociaal wonen opnemen. In een RUP voor bestaande woongebieden hanteren we een minimum van 30% sociaal wonen. Bij een omzetting van andere bestemmingen naar wonen, hanteren we een minimum van 40%.

    3. Private ontwikkelaars verplichten om in woonontwikkelingen een aandeel sociale woningen te realiseren is eigenlijk een Vlaamse bevoegdheid. Dit wordt dus best op Vlaams niveau verordenend vastgelegd. Blijft Vlaanderen stilzitten, dan voeren we lokaal een norm van minimum 30% sociale woningen in bij private woonontwikkelingen.

    4. We starten een thematisch RUP sociaal wonen en voorzien zo een aantal zones specifiek voor sociaal wonen.

    5. We ondersteunen de woonmaatschappij Thuispunt Gent in haar opdracht om voldoende en kwalitatieve sociale woningen te bouwen en onderhouden. Omdat de huidige Vlaamse financiële ondersteuning niet voldoet om de groeiambities waar te maken, blijven we de maatschappij ondersteunen met investeringssubsidies. De woonmaatschappij heeft de opdracht en mogelijkheden om bijkomende grond of woningen aan te kopen of bijkomende woningen te huren.

    6. We willen alle sociale woningen klimaatneutraal en gezond maken, zodat ook de meest kwetsbare gezinnen in een energiezuinige, gezonde woning leven. Zo pakken we ineens energiearmoede aan. Ook hiervoor ondersteunen we Thuispunt Gent met studies en subsidies.

    7. Het aantal kwetsbare huurders in sociale huisvesting is groot, maar de woonmaatschappij wordt onvoldoende gefinancierd. Daarom bieden we vanuit het OCMW woonondersteuning aan voor zij die het nodig hebben. Ook de subsidies voor huurbegeleiding voor privaat ingehuurde woningen worden verdergezet.

    8. Extra dienstverlening voor de sociale huurders moet vanuit Vlaanderen mogelijk gemaakt én gefinancierd worden. Zo kan Thuispunt de rol als sociale huisbaas ten volle opnemen. Er is alvast een bijkomende nood aan flatwachters voor het harmonieuze samenleven in en rond sociale woonwijken. We verdubbelen daarom het aantal flatwachters in dienst bij Thuispunt Gent.

    9. Sociale woningen zijn een ontzettend belangrijk wapen in de strijd tegen (kans)armoede. We blijven dit in de verf zetten en maken de Gentenaren trots op de stedelijke inspanningen. Het Gentse sociale middenveld, verenigd in de wooncoalitie, is hierin een belangrijke partner.

  • De helft van de Gentenaren huurt. Het grootste deel daarvan huurt op de private huurmarkt. Heel wat huurders kunnen dat niet of amper betalen. Volgens de stadsmonitor betaalt bijna de helft van de Gentse huurders meer dan 30% van het inkomen aan wonen. (Bij eigenaars is dat slechts 13%.) Ze hebben ook onvoldoende inkomen of kapitaal om een woning te kopen.

    De hoge prijzen zijn onder meer het gevolg van een vastgoedsector die niet genoeg betaalbare huurwoningen bouwt en verhuurt. Het is dus absoluut noodzakelijk om voor die doelgroep bijkomend aanbod te voorzien, want schaarste op de huurmarkt doet de prijzen nog meer stijgen.

    1. We schakelen het stedelijk verhuurkantoor Huuringent in om het aanbod aan betaalbare kwalitatieve huurwoningen te vergroten.

    2. Dankzij de renovatiepremie voor huurwoningen blijft het interessant om te verhuren, terwijl tegelijk de woonkwaliteit en de energiezuinigheid van de huurwoningen verbeteren. De voorwaarde van een geplafonneerde huurprijs zorgt ervoor dat de huurwoningen betaalbaar blijven. We mikken op 3000 renovaties.

    3. Op stadsgronden zorgt het stadsontwikkelingsbedrijf sogent, naast het prioritair aandeel sociaal wonen, voor bijkomende budgethuurwoningen.

    4. Het Vlaamse subsidiemodel voor ontwikkelaars van geconventioneerd verhuren kan voor een bijkomend aanbod budgethuurwoningen zorgen. We zorgen ervoor dat deze budgethuur ten goede komt aan zij die het het meest nodig hebben. Het lokaal reglement zorgt ervoor dat deze huurwoningen worden toegewezen aan de lage middeninkomens.

    5. We voeren een onderzoek naar het beschikbaar huishoudinkomen van de Gentenaar om zo de gepaste inkomensgrenzen te kunnen bepalen in onze gemeentelijke reglementen.

    6. Ook de Vlaamse huursubsidie en huurpremies dragen bij aan de betaalbaarheid op de private huurmarkt. Er zijn echter te weinig mensen die ze effectief ontvangen. We proberen er met gerichte informatie voor te zorgen dat de gezinnen die er recht op hebben, de steun ook echt krijgen.

    7. Een aantal innovatieve woonvormen (Gentse woonvorm hospitawonen, kostendelend samenhuizen en dergelijke) kunnen bijdragen tot de betaalbaarheid van de huurmarkt. We geven deze woonvormen verdere groeikansen, op zo’n manier dat ze de betaalbaarheid van de reguliere markt niet onder druk zetten.

  • Dak- en thuisloosheid proberen we in de eerste plaats te voorkomen. Dat doen we globaal door het aanbod betaalbare huisvesting te vergroten. Daarnaast starten we begeleiding wanneer er betalingsproblemen zijn. Zo vermijden we uithuiszettingen.

    Wanneer mensen toch dakloos raken, proberen we hen zo snel mogelijk reguliere huisvesting te bieden. Hier is een belangrijke rol weggelegd voor sociale huisvesting. Daarbij is het belangrijk dat er voldoende aanbod is, en ook dat de noodzakelijke begeleiding gegarandeerd wordt.

    We hebben ook bijzondere aandacht voor kwetsbare huurders. Velen hebben om verschillende redenen moeilijk toegang tot de huisvestingsmarkt. We werken drempels tot de huisvestingsmarkt, zoals discriminatie, verder weg. Ook het aanbod van verschillende vormen van beschut wonen, begeleid wonen of zorgwonen moet uitbreiden. Dit kan zowel binnen het sociaal stelsel als in het privaat stelsel.

    1. We zetten vanuit OCMW actiever in op de preventie van uithuiszettingen op de private huurmarkt. Om te vermijden dat kwetsbare gezinnen in een neerwaartse spiraal terechtkomen, voorzien we extra begeleiders voor gezinnen met huurachterstand.

    2. We zorgen ervoor dat gezinnen toegang krijgen tot de huursubsidies of huurpremies als ze daar recht op hebben.

    3. We willen dakloosheid beëindigen bij daklozen met wettig verblijf. We gaan daarbij uit van het Housing First-idee. Versnelde toewijzing in sociale huisvesting is hiervoor een efficiënt systeem. We voorzien telkens in de noodzakelijke begeleiding om het wonen succesvol te maken.

    4. Voor mensen zonder wettig verblijf kan het Housing First-idee niet worden toegepast, maar ook hen laten we niet in de kou staan. We bieden verschillende vormen van opvang en oriëntatie, aangepast aan verschillende doelgroepen (jongeren, gezinnen, intra-Europese migranten).

    5. Gent pionierde in Vlaanderen door elf Robuuste woningen te bouwen voor langdurig daklozen met een multi-problematiek (psychisch, verslaving…). Deze woningen (klein, robuust en in een prikkelarme omgeving) zijn een geschikte oplossing voor een heel aantal daklozen. Omdat de nood nog altijd hoog is, voorzien we tegen 2030 alvast in minstens dertig extra Robuuste woningen.

    6. Gent krijgt een zorghostel. Dat is een permanente woonzorgoplossing voor mensen met een chronische verslavingsproblematiek, een historiek van dakloosheid en vaak een psychiatrische kwetsbaarheid en/of fysieke beperking. Het zorghostel biedt de klok rond gespecialiseerde hulpverlening aan een doelgroep die niet in staat is om zelfstandig te wonen.

    7. We zetten in op bijkomend aanbod voor kwetsbare doelgroepen zoals jongeren uit de bijzondere jeugdzorg of vluchtelingen. Deze groepen hebben extra begeleiding nodig bij het wonen of om een woning te vinden. Dit aanbod realiseren we samen met het middenveld. Ook voor wonen met zorgaanbod is er een grote nood. Zorgorganisaties kunnen gronden ter beschikking stellen aan Thuispunt. Op deze manier kan Thuispunt, via de zogeheten pijler 3, specifieke sociale huisvesting – met begeleiding – bouwen. Mensen die zorg nodig hebben kunnen op die manier terecht in een kleinschalige, betaalbare vorm van wonen.

    8. Het Gentse middenveld heeft zich verenigd rond het thema wonen in de Wooncoalitie. De Wooncoalitie is een structurele gesprekspartner voor ons woonbeleid. Waar mogelijk werken we samen aan oplossingen. Daarbij waken we erover dat het Gentse middenveld zijn onafhankelijke positie blijft bewaren en dat zijn kritische stem een forum krijgt.

    9. De Gentse burgers en het Gentse middenveld dragen de meest kwetsbaren een warm hart toe. We onderzoeken hoe we private middelen kunnen activeren voor woningprojecten voor kwetsbare huurders. Een investeringsfonds voor huisvesting van kwetsbaren kan het nodige geld ophalen.

    10. We strijden verder tegen discriminatie op de huisvestingsmarkt en arbeidsmarkt. We blijven daarom gebruikmaken van praktijktesten, met de mogelijkheid om juridisch te vervolgen. We ondersteunen deze procedure als Stad ook financieel. We willen dat tegen professionele makelaars en werkgevers die blijvend discrimineren effectief een burgerrechtelijke procedure wordt opgestart.