Hoofdstuk 14

Kwaliteitsvolle kinderopvang heeft positieve effecten op de sociale, emotionele en fysieke ontwikkeling, schoolresultaten en maatschappelijke participatie van kinderen. Voor kinderen uit kwetsbare gezinnen zijn de voordelen van goede kinderopvang nog groter. En voor ouders? Cruciaal om te gaan werken of om een opleiding te volgen, én als steun voor ouders in armoede of met (psychische) gezondheidsproblemen.

Ondanks die enorme maatschappelijke meerwaarde krijgt kinderopvang niet de steun die het verdient. Fouten in het Vlaamse systeem leggen een te hoge druk op medewerkers én ouders. Er zijn te weinig opvangplaatsen, en mede door de nieuwe voorrangsregels staat de toegankelijkheid onder druk.

De komende jaren willen we onze voortrekkersrol blijven opnemen, zowel voor de kinderopvang, buitenschoolse opvang als vakantieopvang. Ook op vlak van gezinsbeleid maken we lokaal een groot verschil. ‘It takes a village to raise a child’ betekent dat ouders terechtkunnen in een breed netwerk. Zo’n netwerk heeft niet iedereen, denk maar aan bijvoorbeeld alleenstaande ouders of koppels die hun netwerk achterlieten voor studies of verhuis naar een ander land. Daarom verhogen we de inspanningen om contacten te leggen met andere ouders binnen de opvang en het onderwijs; we steunen organisaties in de preventieve gezinsondersteuning en versterken de samenwerking tussen kinderopvang, onderwijs, (jeugd)hulpverlening en (geestelijke) gezondheidszorg.

Kinderopvang en gezinsbeleid

  • Om elk kind een opvangplaats te bieden, heeft Gent zevenhonderd extra opvangplaatsen nodig. Om die opvang ook kwalitatief te kunnen organiseren, moet het aantal kinderen per begeleider naar omlaag, en de arbeids- en loonvoorwaarden voor kinderbegeleiders omhoog.

    Met Groen in het bestuur neemt Gent de voortrekkersrol verder op. We investeren ambitieus in extra plaatsen en blijven bij Vlaanderen aandringen op meer ambitie en budget. We behouden onze rol als organisator van eigen opvang en werken onze regierol over de volledige kinderopvang in Gent verder uit.

    1. We zorgen voor bijkomende betaalbare opvangplaatsen, zowel in de stedelijke kinderopvang als in de opvang van partners via de prefinanciering in afwachting van Vlaamse middelen. De ouderbijdrage hiervoor wordt berekend op basis van het inkomen van de ouder(s).

    2. We organiseren kinderopvang in wijken met een tekort aan opvangplaatsen én hoge kansarmoede. We stimuleren ook partners om te investeren in die wijken. Zo gaan we het Mattheuseffect in de kinderopvang tegen.

    3. We zorgen voor goede gebouwen voor de stedelijke kinderopvang en breiden de starters- en investeringspremie voor partners uit. We onderzoeken hoe we stadsgebouwen tegen een voordelig tarief ter beschikking kunnen stellen aan partners. We stimuleren het vergroenen van de buitenruimte met een nieuwe subsidie.

    4. We ondersteunen organisatoren van kinderopvang met de oprichting van een nagelnieuw Expertisecentrum voor de Gentse Kinderopvang. Hier delen we expertise en opleidingen met onze partners op een systematische en duurzame manier. Het Expertisecentrum biedt een breed ondersteuningsaanbod: over personeel vinden en houden, diversiteit, meertaligheid en rijke taalinteracties, toegankelijkheid, samenwerking met de buurt als onderdeel van bredere gezinsondersteuning en als middel voor sociale inclusie, aanpak bij zorgwekkende signalen…

    5. We zorgen voor voldoende en diverse handen op de vloer om de werkdruk te verlagen. Zowel binnen de eigen Dienst Kinderopvang (onder meer via het ontwikkelen van loopbaanpaden, extra pedagogische bachelors en extra ondersteuners) als via het Expertisecentrum voor de Gentse Kinderopvang gaan we voor opleidingen op de werkvloer, vlottere aanwervingen en acties om de werkdruk te verlagen. We zetten binnen de stad geen kinderbegeleiders in via flexi-jobs, maar kiezen voor duurzame en stabiele jobs. Een job in de kinderopvang vraagt meer continuïteit.

    6. Niet alle opvangorganisatoren en ouders werken via het digitale platform Kinderopvangpunt. Dat werkt gelijkwaardigheid tussen ouders bij aanvragen tegen, en verhindert een volledig zicht op de opvangnoden, wat het ook moeilijker maakt om bij Vlaanderen de hoge nood aan kinderopvang aan te tonen. We stimuleren het gebruik van Kinderopvangpunt door organisatoren om via dit platform opvang- en dus subsidievragen te laten indienen.

  • We willen voor elke kleuter en elk lagereschoolkind een kwaliteitsvol, betaalbaar en toegankelijk aanbod. Dat bereiken we met een combinatie van buitenschoolse opvang en vrijetijdsactiviteiten op wijkniveau (BOA). De Stad regisseert dit voor alle kinderen in Gent, met vanaf 2026 een verhoogd budget vanuit Vlaanderen - al blijft honderd euro per kind per jaar nog te beperkt. We rekenen op de Vlaamse Overheid om vanuit alle betrokken departementen voldoende budgetten te voorzien.

    We werken aan een zachtere overgang tussen opvang- en schoolmomenten. We breiden het aanbod in vakantieperiodes uit en zorgen ervoor dat ouders vlot hun weg vinden.

    1. We maken van elke wijk een Brede Schoolwijk. Samen met alle partners (vrije tijd, opvang, sport, cultuur en onderwijs) realiseren we de Brede Schooldag, dat wil zeggen: naschoolse opvang en activiteiten voor alle kinderen in Gent. Brede School legt een link met het vrijetijdsaanbod in de buurt. Dit verruimt de leer- en ontwikkelingskansen van kinderen en jongeren én leert hen het wijkaanbod kennen.

    2. Kinderen wisselen doorheen de dag regelmatig tussen opvang- en schoolmomenten, en dus ook van begeleiders. Door groepen te vormen waarin zowel kinderbegeleiders als leerkrachten samenwerken, maken we die overgangen zachter. We sturen aan op Educare, een geïntegreerd systeem van opvang en onderwijs via proefprojecten waarbij kinderbegeleiders zowel in de opvang als in het onderwijs aan de slag kunnen. We behouden deze doorgaande lijn van opvang en onderwijs in het stedelijk net.

    3. We gaan verder in gesprek rond het toekomstmodel voor de buitenschoolse opvang en vrijetijdsactiviteiten met de scholen, opvangaanbieders en vrijetijdspartners, met een warm nest voor kleuters en een web aan activiteiten voor lagere schoolkinderen. We voorzien extra middelen, enerzijds voor een basisaanbod van opvang op scholen, anderzijds voor meer aanbod voor alle kinderen en ondersteunen alle partners in de uitbouw ervan. We blijven er bij Vlaanderen op wijzen dat het de eigen doelstellingen hierover ook financieel mogelijk moet maken.

    4. Vakantieperiodes betekenen voor vele ouders een gepuzzel. Voor kinderen kan dit een periode zijn waarin de kloof met leeftijdsgenootjes vergroot. We zorgen voor een stijging van het aantal kleuters in de vakantieopvang vanuit de Dienst Kinderopvang. Vanuit andere domeinen (zoals sport en cultuur) zorgen we voor een uitbreiding van het aanbod voor lagereschoolkinderen. Specifiek voor kinderen van de eerste graad werken we een zorgzaam en duurzaam aanbod uit, ten laatste tegen de zomer van 2026. Het totale vakantieaanbod moet voor alle ouders vlot raadpleegbaar en toegankelijk zijn.

    5. Buitenschoolse opvang en activiteiten moeten toegankelijk zijn voor elk kind. We maken de automatische toekenning van kortingen daarom mogelijk voor scholen van andere netten.

    6. We willen dat ook leerlingen van het buitengewoon onderwijs terechtkunnen in de buitenschoolse opvang en de vakantiewerking. Waar het kan realiseren we dat binnen bestaande werkingen, elders komt er een specifiek aanbod. We zetten hiervoor proefprojecten en samenwerkingen op, zowel in de naschoolse opvang als tijdens vakanties. Gent neemt daarmee het voortouw om een systeemfout vanuit Vlaanderen aan te pakken.

  • Kinderopvang is belangrijk voor elk kind en elke ouder. Voor kinderen en gezinnen die het moeilijk hebben, leveren we extra inspanningen, want niet elk kind wordt al in de wieg veelzijdig gestimuleerd, uitgedaagd en gekoesterd. Stress, ontbering, ziekte en andere problemen maken het soms moeilijk om kinderen een warme en verrijkende omgeving te bieden. We zetten actief in op de sociale functie van de kinderopvang, naast de economische en de pedagogische functie. De kinderopvang van Stad Gent is toegankelijk voor alle ouders, met extra aandacht voor kwetsbare en alleenstaande ouders.

    In de stad hebben ouders soms een kleiner netwerk, bijvoorbeeld doordat ze zelf niet afkomstig zijn uit Gent. Daarnaast is het niet gemakkelijk om in het ondersteuningsaanbod nog de bomen door het bos te zien. We verbinden ouders en verhogen de toegankelijkheid van de basisvoorzieningen. Tegelijk zorgen we ervoor dat de medewerkers in kinderopvang en onderwijs niet zelf de vele vragen van ouders en kinderen moeten opnemen, maar kunnen rekenen op partners.

    1. We blijven in de kinderopvang van Stad Gent dertig procent kinderen uit kwetsbare gezinnen opvangen als zogeheten Trap3-organisator. De kinderopvang helpt deze gezinnen om de juiste dienst- en hulpverlening te krijgen. Door de prefinanciering van T3-plaatsen moedigen we ook andere organisatoren aan om deze sociale functie ten volle op te nemen.

    2. De kinderopvang is een belangrijke schakel in het netwerk rond jonge gezinnen. Het project Kinderen Eerst, waarbij OCMW-medewerkers in scholen aanwezig zijn, breiden we daarom uit naar de kinderopvang. Dat zorgt voor dubbele winst: proactieve rechtentoekenning én het ontzorgen van medewerkers.

    3. We versterken de sociale functie van basisvoorzieningen (kinderopvang, onderwijs en preventieve gezinsondersteuning) zodat ouders en kinderen zich er nog beter thuis voelen. Ouders voelen zich verbonden met andere ouders en weten zich gesterkt om kleine en grote vragen op tafel te leggen. De basisvoorzieningen schakelen indien nodig het Groeiteam en andere partners in.

    4. We zorgen voor vindplaatsen en ankerplaatsen via het Netwerk Huis van het Kind. De eerste zijn onthaal- en ontmoetingsplekken voor kinderen, jongeren en hun (alleenstaande) ouders. In ankerplaatsen kunnen ze terecht met elke vraag, via intersectoraal werken en generalistische kortdurende ondersteuning. De leden van het Netwerk werken daarbij samen als Groeiteam, zowel centraal in het Stadskantoor als in de wijken waar we een outreachende werking uitbouwen.

    5. We breiden het aanbod rond preventieve gezinsondersteuning en hulpverlening uit, onder meer via het Netwerk Huis van het Kind. Ervaringsdeskundigen uit maatschappelijk kwetsbare groepen krijgen een plaats in dit netwerk. We focussen op sociaal-emotioneel leren, ontmoeting en sociale steun voor ouders, toegankelijkheid van de dienst- en hulpverlening, ouders van tieners en kwetsbare zwangeren. We willen in elke windstreek in Gent een plek door en voor ouders, met een babytheek en activiteiten voor ouders en hun kinderen.

    6. We blijven Pleegzorggemeente en stellen de Uitpas aan kansentarief open voor pleeggezinnen.

    7. We werken verder aan het plan ‘schakelen voor de jeugd’, vertrekkende vanuit de leefwereld van de gezinnen. We leggen linken tussen de basisvoorzieningen en preventieve werkingen en het jeugdwelzijnswerk enerzijds, en de jeugdhulp en de geestelijke gezondheidszorg. We zorgen voor intersectorale samenwerking en generalistische trajecten met schakels vanuit de plek waar de vraag gesteld wordt, met de regie bij het kind, de jongeren en het gezin. Specifiek voor de meest kwetsbare gezinnen zorgen we voor een Opgroeicoach, op basis van de positieve evaluatie hiervan in Nieuw-Gent.