Hoofdstuk 22

De Gentse economie wordt koolstofarm en circulair met een breed netwerk aan enthousiaste partners, van North Sea Port tot kmo’s en jonge ondernemers die hun eerste stappen zetten. We zetten onze lokale ondersteuning voornamelijk in op vernieuwende, sociale en groene bedrijven die circulaire strategieën omarmen, en dragen zo ook meteen bij aan de omslag naar een klimaatneutrale stad. De economie van het genoeg vormt de leidraad.

Circulaire economie en haven

  • Ondernemerschap schenkt onze stad cruciale creativiteit, bedrijvigheid, dynamiek, tewerkstelling en levendigheid. De Gentse ondernemers en bedrijven zijn bovendien een cruciale partner in de omschakeling naar een circulaire economie.

    De (financiële) ondersteuning die we op lokaal niveau kunnen bieden is beperkt. We zetten die dan ook prioritair in op vernieuwende, sociale en groene bedrijven met circulaire strategieën voor hun productie of dienstverlening. Zo maken we, ook in samenwerking met kennisinstellingen, de haven en VDAB, de omslag naar een klimaatneutrale stad met veel goede jobs.

    1. We voeren een integraal economisch beleid. Zo zijn circulaire en koolstofarme economie geen aparte of tweederangs economische ambities, maar een essentieel onderdeel van het Gentse economische beleid. Dat geldt ook voor sociaal ondernemerschap.

    2. We verdiepen, hervormen en clusteren de bestaande overlegfora die de Stad heeft opgezet. Alleen zo komen we tot een integrale aanpak en visie. Dit actief en open forum verbindt kennisinstellingen, starters, kmo’s, de haven, captains of industry, sociale partners, culturele en overheidsinstellingen. Met al die betrokkenen samen ontwikkelen we een transitieplan zodat Gent tegen 2030 de Vlaamse koploper is in klimaatneutrale én circulaire economische activiteit. Deze strategie dient als rode draad voor alle beleidskeuzes rond economie, ondernemerschap en tewerkstelling.

    3. Innovatie is de aanjager van de omgroei naar circulariteit. Bovendien bezorgt de versnelde keuze voor circulair ondernemen onze regio een concurrentievoordeel, kijk maar naar de pioniersrol van de bioboased economie in Gent. Met een Gentse ‘Innovatie Tinder’ koppelen we (potentiële) ondernemers aan onderzoeksinstellingen. Een snelle en continue wetenschapsoverdracht ter bevordering van klimaatvriendelijke startups en innovatieve bedrijven is cruciaal.

    4. De Gentse ruimte is schaars. Bij keuzes rond ruimtelijke ontwikkeling vertrekken we vanuit ruimteneutraliteit en circulariteit. Gent stelt een actieplan op rond inbreiding, sanering, verhoogde circulariteit en verdichting van bestaande industriezones of brownfields. Reststromen en restwarmte tussen bedrijven worden optimaal uitgewisseld, op- en overslagruimte wordt efficiënter ingezet en maakt nieuwe bedrijvigheid mogelijk. Bij de uitgifte van (gesaneerde) bedrijventerreinen zijn circulair ondernemen en de creatie van (lokale) jobs de belangrijkste criteria. Zo mikken we tegen het einde van de bestuursperiode en uiterlijk in 2040 op een netto verhardingsstop. Op bestaande bedrijventerreinen sporen we gevestigde bedrijven collectief aan om klimaatneutraal te worden en reststromen uit te wisselen door per bedrijventerrein een stroomaudit te laten uitvoeren waarin het potentieel in kaart wordt gebracht. Een helder acquisitiebeleid trekt pioniers aan inzake koolstofarme, circulaire, regeneratieve of groene maakeconomie.

    5. We clusteren bestaande middelen in een stedelijk hefboomfonds groene transitie, een menukaart aan subsidie-, financierings- en begeleidingsmogelijkheden. De principes van de donut-economie bepalen welke economische projecten we actief ondersteunen. Bedrijven met ecologische en sociale meerwaarde (bijvoorbeeld rond herstelwerk, dienstverlening, circulair bouwen of verduurzamen van arbeidsintensieve productieprocessen) krijgen financiële steun om de versnelling te garanderen.

    6. Groen kiest voor duidelijkheid en voorspelbaarheid. We laten voorkeursbehandelingen achterwege en geven iedereen gelijke kansen om engagement op te nemen. Daarbij is het noodzakelijk dat huidige processen laagdrempeliger worden en ontluisd worden van belemmerende regelgeving, detaillisme, interpretatie en administratieve rompslomp. Dat zorgt voor eerlijke concurrentie en maakt de regels helder, zowel voor degene die ze moet volgen als voor de stadsadministratie.

    7. Groep Gent is een van de grootste aankopers in de regio. Dit aankoopvolume gebruiken we als hefboom voor innovatie bij (lokale) ondernemingen. We koppelen strikte voorwaarden rond circulariteit aan onze opdrachten. We onderzoeken of we meer slagkracht krijgen door het oprichten van een opdrachtcentrale (naar het voorbeeld van Poolstok op Vlaams niveau). Daarnaast bekijken we of we met andere publieke entiteiten - zoals onderwijsinstellingen of ziekenhuizen - voor bepaalde producten op nog grotere schaal kunnen aankopen. We ambiëren een derde van alle goederen op die manier aan te kopen.

  • Met meer dan 100.000 jobs is het havengebied dé economische slagader van de Gentse regio. North Sea Port is dus een cruciale partner in de realisatie van een circulaire en koolstofarme economie.

    1. Als grootste aandeelhouder van North Sea Port (NSP) blijft Gent wegen op de koers van NSP. Zo nemen we als aandeelhouder een rol op om het strategisch plan Connect 2025 van NSP op te schalen naar 2030. Daarbij zijn de voornaamste objectieven investeren in circulaire bedrijvigheid, energieprojecten, tewerkstelling en klimaat.

    2. Verdichting en intensiever ruimtegebruik maken meer economische activiteit mogelijk en garanderen dat er geen bijkomende gronden in de havenzone worden aangesneden. We zetten in op de sanering van brownfields om zo nieuwe industrie- en/of recreatiezones te creëren. We streven naar synergie en clustering van bedrijven en sluiten industriële kringlopen, zodat minder grondstoffen en goederen over lange afstand vervoerd moeten worden. Rest- en afvalstromen en restwarmte van het ene bedrijf worden zo grondstof of energie voor een ander bedrijf.

    3. Stad Gent doet het nodige om de (laagdrempelige) bereikbaarheid van de haven te verbeteren zowel op vlak van infrastructuur als rond vervoersaanbod. We maken de haven veilig en vlot toegankelijk met de fiets en het openbaar vervoer en via initiatieven als Max Mobiel. We doen binnen onze mogelijkheden ook het mogelijke voor een goede binnenvaart- en treinconnectie met het achterland.

    4. De haven en het North Sea Port District, de leef- en werkcommunity rond het havengebied, hebben elkaar nodig. Om samen naar een betere toekomst toe te groeien, krijgen urgente opgaven zoals klimaat, energie, welzijn, welvaart, en leefkwaliteit een gezamenlijke aanpak.

    5. We beschermen natuur en milieu, ook in de haven. We vergroenen de koppelgebieden en ontharden in deze zones extra ambitieus. We leggen natuurcorridors aan in de haven ter wille van de biodiversiteit. Gezien het vele nachtwerk besteden we speciaal aandacht aan het minimaliseren van lichtvervuiling.

    6. Een lokale overheid heeft maar beperkte mogelijkheden om te wegen op een klasse 1-bedrijf (zoals ArcelorMittal bijvoorbeeld). Via ons vergunningenbeleid en via North Sea Port sturen we de industrie zoveel mogelijk de goede kant uit.

    7. We werken proactief rond (drugs)veiligheid van de haven en havenpersoneel.

  • Startende ondernemers en nieuwe economische initiatieven zijn cruciaal voor innovatie en de groene transitie. Gent heeft vandaag al een uitgebreid aanbod voor starters. We kiezen ervoor om te focussen op ondersteuning die past binnen de donut-economie. Daarom breiden we qua type onderneming uit naar social profit en ontwikkelen we een specifiek programma voor scale-ups.

    1. We verbreden het bestaande Gentse startersbeleid naar social profit ondernemingsvormen zoals sociale tewerkstelling, vzw’s en coöperaties.

    2. We ontwikkelen een specifiek aanbod voor scale-ups om bedrijven die de problemen van morgen oplossen én voor banen zorgen, te helpen groeien. Bovendien voorzien we matchmaking met sociale tewerkstellingsondernemingen om hun beider ambities waar te maken, naar het voorbeeld van de website doeners.be.

    3. We faciliteren de oprichting van een stedelijk investeringsfonds met diverse betrokkenen voor circulaire start- en scale-ups. Op die manier voorzien we laagdrempelig opstartkapitaal voor deze ondernemers én knowhow vanuit de expertise van uiteenlopende partners. Zo verhoogt het ondernemerschap én de slaagkansen ervan. We investeren als Stad zelf in dit fonds, maar trekken ook kapitaal aan van bedrijfsleven of Gentenaren.

  • Circulaire economie of circulair denken willen we ook van onderop laten opborrelen. Geen betere ambassadeurs van circulariteit dan de (wijk)bewoners zelf. We steunen initiatieven, zowel kleinschalige als stadsbrede. We vinden daarbij het warm water niet opnieuw uit, maar spiegelen ons aan Rotterdam Circulair.

    1. Met Circul’hier stimuleren we een Gents ecosysteem rond burgerinitiatieven voor huren, delen en herstellen (zoals de Klusserette, Op Wielekes of Repair Café). Circul’hier voorziet in begeleiding en (financiële) ondersteuning. We maken deze initiatieven ook beter bekend bij de Gentenaren. Het verbindende wijk-element vormt een extra meerwaarde.

    2. We ondersteunen circulaire initiatieven die stadsbreed willen gaan of ‘verwijken’. Daarbij maken we een zorgvuldige afweging tussen de meerwaarde van informele en vrijwillige initiatieven en de ambitie om grootschaliger te gaan of te professionaliseren.

    3. In wijken met een flink aantal commons-initiatieven bekijken we of (bijvoorbeeld) het buurtcentrum als circulaire wijkhub kan dienen zodat meer Gentenaren toegang krijgen tot (auto-onafhankelijk) bereikbare repareer- en deelmogelijkheden. Met Circuit Circulair blijven we circulaire doeners met beloftevolle ideeën uitdagen en bieden we steun om te groeien als profit of social profit onderneming of organisatie.

  • Nabij, origineel en duurzaam: dat zijn de kernwoorden voor het Gentse handel- en horecabeleid. In de wijken mikken we op kleinschalige, nieuwe initiatieven en in het centrum gaan we de monocultuur tegen met een diverse waaier aan handel- en horecazaken.

    1. We stimuleren handel en horeca op fiets- of loopafstand, met gerichte stimuli voor het openen van een kleine handels- of horecazaak. De bestaande werking van Puur Gent wordt daarop geënt. Gentse wijken met weinig dergelijke zaken krijgen extra aandacht. Speciale aandacht en ondersteuning voor het vinden van gebouwen gaat ook naar ambachtslieden (loodgieters, schilders, schrijnwerkers,…) in de binnenstad en in residentiële zones.

    2. Om lokale circulaire goederen nog aantrekkelijker te maken richten we een (overdekte en/of permanente) markt in. Hier kunnen circulaire makers of initiatieven als de Recupcentrale terecht.

    3. We onderzoeken alle juridische mogelijkheden om de verschraling van het kleinhandelsaanbod in het centrum tegen te gaan. We willen dat ook Gentenaren goesting blijven hebben in het aanbod in het stadscentrum.

    4. We breiden het aantal pop-up locaties van The boxx uit, en mikken hierbij op wijken met beperkt aanbod van handel en horeca. Bovendien laten we de initiatieven een jaar gebruik maken van The Boxx en begeleiden we starters langer en meer op maat van hun noden. Per wijk kijken we hoe we leegstand kunnen aanpakken via innovatieve en duurzame (wijk)projecten. Hiervoor werken we ook samen met het fonds tijdelijke invulling.

    5. Alle stadslogistiek wordt schoon. Het actieplan stedelijke logistiek vormt hiervoor een mooie basis. Bevoorrading van winkels gebeurt met zo licht en klein mogelijk elektrisch vervoer vanuit verzamelhubs aan de rand van de stad.

    6. We werken samen met de bovenlokale overheden aan een aanpak om de impact van eigenaars/brouwers op lokale cafés in te perken en een gevarieerd caféaanbod mogelijk te maken.